Władysław Orkan (właściwe nazwisko Franciszek Smreczyński) – jeden z najwybitniejszych prozaików okresu Młodej Polski, pisarz, poeta, dramaturg.
Urodził się w 1875 roku we wsi Poręba Wielka. Pochodził z ubogiej rodziny, która utrzymywała się głównie z rolnictwa. Matka poety: Marianna była niezwykle ciepłą osobą, troszczącą się o dzieci, co potwierdzają jej słowa: “O mnie nic…byleby Franuś…”. Orkan przez całe życie podkreślał jak ważna była dla niego matka i jak wiele jej zawdzięczał.
Przyszły pisarz przez dwa lata uczęszczał do szkoły w Porębie Wielkiej, później w Szczyrzycu. Wtedy to zaczęły narastać nieporozumienia pomiędzy jego rodzicami o dalszą przyszłość dziecka. Ojciec chciał, aby syn pracował na roli. Matka natomiast, dostrzegła talent i inteligencję chłopca, dlatego pragnęła, aby syn uczył się dalej. Po wielu sporach postanowiono, że chłopiec wyjedzie do Krakowa w celu dalszej edukacji.
Franciszek zaczął się uczyć w gimnazjum św. Jacka w Krakowie, gdzie panowała ostra dyscyplina. Tam odwiedzała go matka, która odległość pomiędzy Porębą Wielką a Krakowem przemierzała na piechotę. Rodzinę Smreczyńskich dotknął śmiertelny wypadek ojca przy wyrębie drzewa. Zaczęło im brakować środków finansowych. Jedyną radością matki były sukcesy syna, który już jako gimnazjalista zaczął drukować swoje utwory w czasopismach – jego wiersz zajął pierwsze miejsce w konkursie literackim.
Franciszek był bardzo wesołym, żywym, dowcipnym chłopcem. Bardzo dużo czytał, co było jego pasją. Swoje utwory wydrukował pod pseudonimem – Orkan.
Powrócił do Poręby Wielkiej, gdzie (z małymi przerwami) przebywał do końca swego życia.
Pisał teksty liryczne i dramatyczne. Jego pierwszy tomik: “Nowel” został wydany w 1898 r., następnie “Nad urwiskiem”, “Z tej smutnej ziemi” (1903), “Z martwej roztoki” (1912).
W swoich powieściach: “W roztokach”, “Drzewiej”, “Pomór”, “Komornicy” ukazuje rozwarstwienie klasowe polskiej wsi, ubolewa nad ciężkim losem chłopów. Jego utwory są skarbnicą obyczajowości ludowej. Pisał takie dramaty: “Skapany świat”, “Franek Rokoczy”. Jest również autorem “Listów ze wsi”. Władysław Orkan bardzo często poruszał w swoich utworach tematykę polskiej wsi, ponieważ doskonale rozumiał problemy chłopstwa, gdyż sam wywodził się z tej warstwy. Wybudował w Porębie Wielkiej duży, góralski dom zwany “Orkanówką”, gdzie przyjeżdżali znakomici goście: pisarze, działacze społeczni. Podróżował po Europie, zwiedził: Szwajcarię, Włochy, Ukrainę. W czasie I Wojny Światowej walczył u boku Piłsudskiego.
W okresie międzywojennym dużo pisał, oddawał się pracy twórczej. Swoją działalnością chciał zainteresować władze życiem Podhala, uwypuklał ich troski, walczył, aby budowano nowe drogi, szkoły. W życiu osobistym boleśnie odczuł śmierć żony, nieuleczalną chorobę córki Zosi.
Zmarł 14 maja 1930 roku w wieku 55 lat. Kilka dni potem zmarła jego córka. Poeta został pochowany na zakopiańskim cmentarzu.
Zródło: Józef Dużyk, “Władysław Orkan”, W-wa 1980